In het Spaanse word flamenco lijkt wel iets Vlaams te zitten. En dat klopt ook. Het staat voor ‘van Vlaamse afkomst’.
Vlaamse huurlingen die voor Karel V in Spanje hadden gevochten vestigden zich samen met niet-inheemse bevolkingsgroepen (zigeuners, Moren, Joden, etc.) i n Andalusië. Met flamenco werden alle leden van deze groep aangeduid.
Ook in andere benamingen voor zigeuners en immigranten is het al dan niet vermeende land van herkomst herkenbaar, zoals het Spaanse gitano van egiptano ‘Egyptenaar’, het Engelse gipsy van egyptian ‘Egyptenaar’, het Franse bohémien ‘uit Bohemen’ of het Spaanse bohemio ‘Bohemer’.
Vlaanderen werd blijkbaar geassocieerd met een vrolijke, uitbundige levenswijze, want flamenco kreeg in het Spaans onder meer de betekenissen ‘flamboyant, zwierig’ en ‘zigeuner’. Mogelijk dacht men dat zigeuners uit Vlaanderen kwamen.
(Flamingo daarentegen komt via het Provençaals flamenc en/of Catalaans flamench (1695) van het Latijnse flamma ‘vlam’.
(We zochten bij voorkeur korte en duidelijke filmpjes, zonder veel show, spektakel en competitie.
Betere suggesties zijn welkom.)
De flamenco muziek, zang en dans wordt beschouwd als een belangrijk deel van de Spaanse cultuur en is gedurende de tweede helft van de 19e eeuw geëvolueerd bij zigeunerfamilies in de regio Andalusië. Ook andere gebieden hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van verschillende muzikale subvormen.
De muziek van de flamenco wordt doorgaans niet genoteerd, maar net als veel volksmuziek mondeling en door overlevering aan de volgende generatie doorgegeven. Iedere generatie verrijkt de muziek door er nieuwe elementen aan toe te voegen.
Kenmerkend voor deze muziekvorm zijn de soms Arabisch aandoende klanken, de uitbundig muzikale versieringen rondom het thema en het sterke ritme binnen een twaalftels-systeem.
De basis van de flamenco vormt de flamencozang. In de basisuitvoering wordt de cante vaak ritmisch begeleid door met de knokkels op tafels te kloppen, te tikken met een stok op de grond of door het knippen met de vingers. Tegenwoordig wordt hij meestal begeleid door de Spaanse gitaar en palmas of handgeklap, Cante flamenco kan (ook ritmisch) worden ondersteund door de baile flamenco: de expressief-ingetogen flamenco-dansstijl die zich kenmerkt door krachtige gratie en vaak ingewikkelde handbewegingen en klinkend voetenwerk.