Carnaval in Venetië is waarschijnlijk het bekendste Carnavalsfeest van Europa. Het duurt 12 dagen en eindigt op Vastenavond, de dag voor Aswoensdag.

Er wordt voor het eerst vermeld in 1268.

De gekende artistieke maskers zijn niet uit het Carnaval voortgekomen, maar omgekeerd.
Venetianen droegen geregeld op feestdagen een vermomming om zich uit te leven op of over de rand van het destijds maatschappelijk aanvaardbare.

Ze maakten zich onherkenbaar (ook voor schuldeisers) om deel te nemen aan losbandige acties als gokken, of om naar het bordeel te gaan. Ook de prostituees droegen maskers. Zelfs om naar theater te gaan droegen dames een vermomming.
Het dragen van decoratieve maskers was in een groot deel van het jaar gebruikelijk om sociale status te verbergen. Zo konden de Venetianen zich drukken voor de strenge moraal van de Katholieke Kerk.

De maskers werden gemaakt van papier-maché. In 1271 was er een school van dergelijke mascarieri. Zij hadden een bijzondere plaats in de Venetiaanse maatschappij die eigen mysterieuze wetten en geheime genootschappen kende. Vanaf de 15e eeuw werden de mascheri verheven tot kunstenaars.

Na de twaalfde eeuw werd de maskerade enige tijd door de katholieke kerk verboden, vooral tijdens heilige feestdagen. Uiteindelijk reguleerde de overheid en werd bepaald dat de maanden tussen Kerstmis en Vastenavond mochten gebruikt worden voor de decadente Venetiaanse maskergebruiken.
Vanaf 1339 mocht men niet meer gemaskerd in de stad lopen bij nacht.
Na 1458 was het dragen van maskers niet meer toegestaan in kerken, kloosters en heilige plaatsen.
Sinds 1703 werden maskers ook verboden in de gokhuizen.

Vooral in de 18de eeuw was het carnaval vermaard, en duurde het een maand.
De beruchte 18de eeuwse versierder Giacomo Casanova is allicht de meest bekende maschiero. Niet enkel als favoriete personage op een gemaskerd carnavalsbal, maar ook in bonte verhalen over zijn avonturen leeft hij verder.
Nadat Venetië onder controle kwam van Lombardije werd het dragen van artistieke maskers flink aan banden gelegd. Napoleon heeft het carnaval rond 1797 zelfs ooit laten afschaffen omwille van de losbandigheden tijdens de feesten. Hierdoor raakte de traditie steeds meer verdrongen en vergeten.

In 1978 werd de traditie nieuw leven ingeblazen door een groep kunstacademiestudenten die de eerste moderne maskerwinkel in Venetië openden. Tegenwoordig is er, vooral ook voor toeristen, een hele show rond gegroeid. Het programma begint met ‘Il Volo dell’Angelo’ (de Vlucht van de Engel) en eindigt met de ‘Vogata del silenzio", een mysterieuze nachtelijke stoet van gondola’s verlicht met kaarsen, en met gemaskerde roeiers. Verder is er ook nog het Grote Bal op het San Marcoplein met het traditionele slotvuurwerk voor het Dogenpaleis.

In veel moderne maskerontwerpen herkent men nog personages als

• de harlekijn, een voorloper van de hedendaagse clown verliefd op Colombine,
• Colombine,
• Pantalone, een zielig personage uit de Italiaanse theatertraditie commedia dell'arte. Hij is een sluwe, oude, decadente, rijke koopman die uit is op geldgewin of het versieren van knappe vrouwen.
• Scaramouche (uit het Frans, van het Italiaanse scaramuccia = schermutseling), de hansworst uit de 17e-eeuwse Italiaanse kluchtspelen.

(We zochten bij voorkeur korte en duidelijke filmpjes, zonder veel show, spektakel en competitie.
Betere suggesties zijn welkom.)